Τo Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας (ICTVC) ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2002 και καθιερώθηκε ως ένα από τα καλύτερα συνέδρια για την τυπογραφία και την οπτική επικοινωνία στον κόσμο.
Ο Κλήμης Μαστορίδης, καθηγητής Τυπογραφίας και γραφικής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας αλλά και ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές στο χώρο της Τυπογραφίας, μας μίλησε για την αφορμή και τους στόχους οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία του, για την ανάπτυξη του κλάδου, αλλά και για το φετινό συνέδριο με τη συμμετοχή 120 σημαντικών προσωπικοτήτων από 30 χώρες με 85 ομιλίες.
Ήταν Οκτώβριος του 1992 όταν πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η πρώτη διεθνής συνάντηση με θέμα την τυπογραφία. Είχα την ευθύνη του ακαδημαϊκού μέρους εκείνης της διοργάνωσης με Έλληνες και ξένους εισηγητές στο συνεδριακό κέντρο της Helexpo στη Θεσσαλονίκη, όπου πολύς κόσμος άκουσε για πρώτη φορά πως η λέξη ‘τυπογραφία’ σημαίνει κάτι περισσότερο από μία τεχνική εκτύπωσης.
Δέκα χρόνια μετά, το 2002, αποφάσισα να ξεκινήσω την περιπέτεια με τίτλο «Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας & Οπτικής Επικοινωνίας»! Στο μεταξύ είχαν επέλθει δραματικές αλλαγές στο χώρο, κυρίως λόγω της ραγδαίας εξέλιξης των νέων τεχνολογιών.
Νέα Δεδομένα
Η όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή των απλών χρηστών στη σχεδιαστική και παραγωγική διαδικασία, διαμόρφωνε νέα δεδομένα. Νέα εργαλεία, καινούριες πρακτικές, ποικίλα μέσα και αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις διαφοροποιούσαν αισθητά το τοπίο.
Όλα αυτά έπρεπε να συζητηθούν με στόχο την καταγραφή και ανάδειξη ενός χώρου ιστορίας, θεωρίας και εκπαίδευσης που απαιτούσε ακαδημαϊκού επιπέδου αντιμετώπιση. Επιδιώξαμε να φέρουμε κοντά τα πεδία της έρευνας και της θεωρίας, της πρακτικής και των εφαρμογών.
Τέλος, ο διεθνής χαρακτήρας του ICTVC άνοιξε την πόρτα στην ανταλλαγή απόψεων και την ενημέρωση γύρω από τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα της τυπογραφίας και της οπτικής επικοινωνίας σε μια σειρά από χώρες και ηπείρους. Θέλω να πιστεύω ότι το συνέδριο, καθώς και πολλές άλλες δράσεις οι οποίες δεν είναι του παρόντος, έβαλαν ένα σημαντικό λιθαράκι στο σημερινό, υψηλού επιπέδου graphic design στην Ελλάδα.
«Συζητάμε προτεραιότητες, αναπτύσσουμε τον κλάδο»,
Φέτος είναι η 6η διοργάνωση και το συνέδριο, με θέμα «Συζητάμε προτεραιότητες, αναπτύσσουμε τον κλάδο», θα πραγματοποιηθεί στην πόλη την οποία γεννήθηκε, τη Θεσσαλονίκη, από τις 5 έως τις 9 Ιουλίου. Διοργανωτής είναι το «Ινστιτούτο Μελέτης και Έρευνας της Τυπογραφίας και της Οπτικής Επικοινωνίας» σε συνεργασία με το «Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης» (ΚΜΣΤ) και το «Πρόγραμμα Γραφικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας».
Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για το θέμα του συνεδρίου και τους στόχους του;
Μετά τις δύο διοργανώσεις στην Κύπρο, το 2010 και το 2013 στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, θεώρησα πως έφτασε η στιγμή να υλοποιήσουμε μια παλιότερη ιδέα και κάθε φορά να πραγματοποιούμε το ICTVC σε διαφορετική πόλη και χώρα. Ξεκινάμε λοιπόν τη νέα του διαδρομή από την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου –όπως πολύ σωστά αναφέρατε– γεννήθηκε αυτό το συνέδριο πριν 15 περίπου χρόνια. Το φετινό ICTVC θα πραγματοποιηθεί στο επιβλητικό κτίριο του ΚΜΣΤ, στις αίθουσες οι οποίες ευγενικά παραχωρήθηκαν από το ΔΣ του Μουσείου για τις ανάγκες του συνεδρίου.
Για μια ακόμη φορά η διοργάνωση υποστηρίζεται από σημαντικούς ακαδημαϊκούς και επαγγελματικούς φορείς και εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως το Τμήμα Τυπογραφίας και Γραφικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου του Reading Αγγλίας, το Tμήμα Γραφιστικής της Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του ΤΕΙ Αθηνών, τη Διεθνή Ένωση Τυπογραφικών Σχεδιαστών (ISTD), τη Διεθνή Τυπογραφική Εταιρία (ATypI), το Ινστιτούτο Χάρτου, Εκτύπωσης και Εκδοτικής (IP3), το Διεθνές Ινστιτούτο για το Information Design (IIID), την Ένωση Γραφιστών Ελλάδας, την Πανελλήνια Ένωση Πτυχιούχων Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών, το Μουσείο Τυπογραφίας Χανίων, το Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή, το Μουσείο Design Θεσσαλονίκης κ.ά.
Όσο για το θέμα και τους στόχους του 6ου ICTVC: Ξεκινήσαμε από τη θέση ότι η οπτική επικοινωνία αποτελεί πλέον καθιερωμένο γνωστικό αντικείμενο. Στις χώρες στις οποίες αντιμετωπίζεται με γνώση της δυναμικής της και σοβαρότητα, είτε λόγω της ισχυρής παράδοσης ή της ουσιαστικής έρευνας (ή ενός συνδυασμού των δύο), παρουσιάζει διαρκή άνθηση της επαγγελματικής πρακτικής, πρωτοπόρα εκπαιδευτικά συστήματα, κριτική και καινοτόμο έρευνα, σημαντικά συνέδρια και διαγωνισμούς, εξειδικευμένα περιοδικά και ακαδημαϊκή βιβλιογραφία. Σε πληθώρα πεδίων, ως αναπόσπαστο γρανάζι της δημιουργικής βιομηχανίας, η οπτική επικοινωνία βρίσκεται σε περίοδο δυναμικής ανάπτυξης και παράγει σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Όλα τα παραπάνω θα συζητηθούν στο συνέδριο παράλληλα με ζητήματα τα οποία αφορούν στρατηγικές αποφάσεις σε νευραλγικούς τομείς όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση, προτεραιότητες για δράση σε επίπεδο επαγγελματικών, ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων και ιδρυμάτων, αποσαφήνιση των σχέσεων με συγγενικούς χώρους απασχόλησης και εκπαίδευσης κ.ά.
Το ICTVC παραδοσιακά προσελκύει ομιλητές υψηλού επιπέδου, καταξιωμένους ακαδημαϊκούς, ερευνητές και σχεδιαστές. Ποιοί θα είναι φέτος στο συνέδριο και τι θέματα θα αναπτύξουν;
120 σημαντικές προσωπικότητες από 30 χώρες με 85 ομιλίες
Η ενδιαφέρουσα και πληθωρική λίστα των ομιλητών οι οποίοι έγιναν δεκτοί στο συνέδριο καθώς και τα θέματα τα οποία θα παρουσιάσουν βρίσκονται ήδη στο διαδίκτυο (www.ictvc.org/2016).
Περισσότεροι από 120 άνθρωποι από 30 χώρες απ’ όλο τον κόσμο –ανάμεσά τους και η Κύπρος– θα συμβάλουν στην πραγμάτωση του 6ου ICTVC!
Από το πρωί της Τρίτης έως και το βράδυ του Σαββάτου, 5–9 Ιουλίου, θα διευθύνουν τα 10 πρακτικά εργαστήρια του συνεδρίου, θα παρουσιάσουν τις επαγγελματικές εφαρμογές και την έρευνά τους σε περισσότερες από 85 ομιλίες και θα συντονίσουν τις συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας.
Σημαντικά εικαστικά δρώμενα και εκθέσεις
Θα εκθέσουν τις δουλειές τους και θα καταθέσουν δείγματα της δημιουργικότητάς τους. Θα οργανώσουν το υλικό και θα συμμετάσχουν σε ενδιαφέροντα εικαστικά δρώμενα. Στο πλαίσιο της λογικής που θέλει αυτό το συνέδριο μια μεγάλη γιορτή για την τυπογραφία, παλιοί και νέοι φίλοι θα είναι εκεί για να γνωριστούν και να συνομιλήσουν για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στη θεωρία, την ιστορία, την πρακτική και την εκπαίδευση στο design για την τυπογραφία και την οπτική επικοινωνία.
Ο κόσμος αναμένει την κεντρική ομιλία ενός από τους σημαντικότερους, διεθνώς αναγνωρισμένους ανθρώπους του χώρου, του ομότιμου καθηγητή τυπογραφίας και γραφικής επικοινωνίας του πανεπιστημίου Reading, Michael Twyman. Επίσης, όπως έχει πλέον καθιερωθεί στο ICTVC, την καταληκτική ομιλία θα κάνει ο παγκοσμίου φήμης designer Neville Brody, κοσμήτορας της Σχολής Επικοινωνίας του Royal College of Art, όπου εισάγει καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές.
Περιορίζομαι σ’ αυτήν τη μικρή αναφορά, διαφορετικά θα έπρεπε να γεμίσουμε εκατοντάδες σελίδες μιλώντας για όλους όσοι θα είναι μαζί μας τον Ιούλιο!
Σημαντικό μέρος του Συνεδρίου αποτελούν τα εργαστήρια… Ποια η θεματολογία τους και σε ποιους απευθύνονται;
Τα εργαστήρια του ICTVC θα διαρκέσουν δύο μέρες, την Τρίτη 5 και Τετάρτη 6 Ιουλίου, από το πρωί έως το απόγευμα. Απευθύνονται σε όλους τους συνέδρους, σπουδαστές, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες σχεδιαστές και θα πραγματοποιηθούν σε διάφορους χώρους της πόλης, όπως γκαλερί, design studios και μουσεία. Ενδεικτικά αναφέρω τα δύο ιδιαίτερα από άποψη περιεχομένου εργαστήρια υψιτυπίας (letterpress), τα οποία θα φιλοξενηθούν σ’ ένα μοναδικό περιβάλλον που δημιουργήθηκε από την παλιά τυπογραφική οικογένεια Γούσιου στο Ωραιόκαστρο και λειτουργεί ως μουσείο τυπογραφίας. Το ένα με τους Jeff Pulaski και Joey Hannaford και το άλλο με τον Richard Kegler.
Εκτός αυτών υπάρχουν workshops μεταξοτυπίας από την ομάδα Replica, καλλιτεχνικού βιβλίου από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, σχεδιασμού γραμμάτων με τον Gerry Leonidas, καλλιγραφίας με την Georgia Angelopoulos, UX design με το Γιώργο Παλαμά, stop motion τυπογραφίας με τον Barış Atiker, περί διανοητικής ιδιοκτησίας για designers με τον Αλέξιο Ζάβρα και, βέβαια, το διαρκώς εξελισσόμενο Design game του Petr van Blokland.
Για μια ακόμη φορά η πρακτική εμπειρία των συμμετεχόντων στα εργαστήρια, με την καθοδήγηση καταξιωμένων εκπαιδευτών, θα λειτουργήσει ως «προθέρμανση» για το κυρίως συνέδριο και τις σημαντικές περιφερειακές εκδηλώσεις του! Σχετικές πληροφορίες μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να βρουν στην ιστοσελίδα του συνεδρίου.
Εκτός από τις ομιλίες και τα εργαστήρια τι άλλες εκδηλώσεις θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει κάποιος που συμμετέχει στο συνέδριο;
Σε κάποιον που θα βιαζόταν να το συγκρίνει με άλλα μεγάλα συνέδρια θα έλεγα ότι κανένα δεν έχει το θεματικό εύρος και την πολυσυλλεκτικότητα του ICTVC. Επιπρόσθετα, τα ποικίλα εργαστήρια, οι στρογγυλές τράπεζες για θέματα εκπαίδευσης και νέων τεχνολογιών, οι παρουσιάσεις σημαντικών εκθέσεων, οι διαλέξεις σε θέματα θεωρίας, ιστορίας και έρευνας της οπτικής επικοινωνίας, οι προβολές και οι παράλληλες εκδηλώσεις, καθιστούν αυτό το συνέδριο μοναδικό.
«Στέργιος Δελιαλής, Designer, 1960–2015 | 55 χρόνια graphics
Στα μέσα Ιουνίου θα ξεκινήσει μια μοναδική έκθεση με τίτλο «Στέργιος Δελιαλής, Designer, 1960–2015 | 55 χρόνια graphics, χώροι, κατασκευές, κι ένα Μουσείο Design» στο χώρο όπου πριν 20 περίπου χρόνια επρόκειτο να στεγαστεί το «Μουσείο Design Θεσσαλονίκης», στο Λιμάνι. Για πρώτη φορά θα δοθεί η ευκαιρία στον κόσμο να έρθει σε επαφή με τη σκέψη και τα έργα ενός ανθρώπου που με τη δουλειά, τις γνώσεις, το πείσμα και το πάθος του άνοιξε δρόμους και επηρέασε παλιούς και νέους designers στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στις παράλληλες εκδηλώσεις θα προβληθεί μέρος της ταινίας που ετοιμάζει ο Κωνσταντίνος Καμπούρογλου με θέμα το Στέργιο Δελιαλή και το design και θα υπάρξει συζήτηση του κοινού με το σκηνοθέτη.
Στις αίθουσες του ΚΜΣΤ, όπου θα πραγματοποιείται το συνέδριο, ο κόσμος θα έχει τη δυνατότητα να δει την ειδική έκθεση που επιμελούνται η Μαρία Τσαντσάνογλου, Διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, και η Συραγώ Τσιάρα, Διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, με τίτλο «Η τυπογραφία ως καλλιτεχνική πράξη, 1900–1980». Ας σημειωθεί εδώ ότι το ΚΜΣΤ, εκτός των άλλων, διαχειρίζεται τη «συλλογή Κωστάκη», τη μεγαλύτερη συλλογή έργων ρωσικής πρωτοπορίας εκτός Ρωσίας.
Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν τρεις ακόμη ενδιαφέρουσες εκθέσεις στο πλαίσιο του συνεδρίου: Τη νέα δουλειά του Viktor Koen με τίτλο «Sciphabet», υλικό από το «Two Pages project», μιας εργασίας σε εξέλιξη υπό τη σκέπη του Royal College of Art που επιμελείται ο Κωνσταντίνος Τρίχας, και την έκθεση με τίτλο «Living Language, a biodesign project» του Ori Elisar από το Ισραήλ.
Τέλος, η σημαντική νέα συνθέτις, παραγωγός και θερεμινίστρια May Roosevelt θα βρεθεί κοντά στον κόσμο του ICTVC για μια μοναδική μουσική περφόρμανς.
Μέχρι πότε μπορεί κάποιος να δηλώσει συμμετοχή και πού μπορεί να βρει λεπτομέρειες για το συνέδριο;
Όλες οι σχετικές πληροφορίες βρίσκονται στην επίσημη ιστοσελίδα του συνεδρίου (ictvc.org) αλλά και στις σχετικές σελίδες στο facebook.
Δύο σημαντικά στοιχεία είναι ότι οι εγγραφές γίνονται μόνο διαδικτυακά και πως η περίοδος εγγραφής με μειωμένο κόστος ολοκληρώνεται την 16η Μαρτίου 2016. Από κει κι ύστερα οι τιμές διαφοροποιούνται αισθητά.
Να σημειώσω ότι το ICTVC παραμένει (καθαρά για λόγους ιδεολογικούς, που δεν είναι της παρούσης) ένα από τα λίγα παγκόσμιας εμβέλειας ειδικά συνέδρια όπου οι ομιλητές, των οποίων οι προτάσεις έγιναν αποδεκτές από την Οργανωτική Επιτροπή, δεν πληρώνουν κόστος συμμετοχής. Έτσι, η οικονομική επιβίωσή του εξαρτάται άμεσα από τον αριθμό των εγγραφών.
Ολοκληρώνοντας, επιτρέψτε μου μια πιο προσωπική ερώτηση: Είστε ο εμπνευστής του ICTVC. Ποια ήταν η αφορμή ώστε να αποφασίσετε να οργανώσετε ένα τέτοιο συνέδριο, που στην πορεία έγινε θεσμός, και αν θεωρείτε ότι οι στόχοι που θέσατε έχουν επιτευχθεί.
Σε μια εποχή συνεχών αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις και τις καθημερινές πρακτικές λόγω της εισαγωγής και της ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών, το συνέδριο έρχεται να ανιχνεύσει και να απαντήσει –όπου είναι εφικτό– σειρά ερωτημάτων που απασχολούν τον τυπογραφικό σχεδιαστή. Ερωτήματα που δεν αφορούν μόνο πρακτικά σχεδιαστικά ζητήματα αλλά και θέματα ιδεολογίας, αυτοπροσδιορισμού του επαγγελματία της οπτικής επικοινωνίας, καθορισμού της σχέσης με τους συναδέλφους και τους πελάτες του, αλλά και με το ίδιο το αντικείμενό του: την τυπογραφία και την οπτική επικοινωνία.
Το 2002 η διοργάνωση αποτελούσε ζωτικό τμήμα ενός προγράμματος που στόχευε στην ανάπτυξη των τυπογραφικών σπουδών και της έρευνας αλλά και στην πρόοδο της τυπογραφικής πρακτικής στην Ελλάδα. Οι ειδικές εκδόσεις βιβλίων και περιοδικών, τα σεμινάρια, τα εργαστήρια, οι εκθέσεις, τα συνέδρια και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, που είχαν δρομολογηθεί ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, θα καλλιεργούσαν ένα χώρο που σε βάθος χρόνου θα δημιουργούσε προστιθέμενη αξία για την κοινωνία και τον πολιτισμό. Σε μια τέτοια διεργασία δεν υπάρχει τέλος, αφού κάθε φορά εμφανίζονται νέες προκλήσεις και πρέπει κάποιος να είναι έτοιμος για νέες μάχες.
Στη βάση αυτής της λογικής και σε συνεργασία με μερικούς συναδέλφους και φίλους που μας συνδέουν κοινές απόψεις και όραμα, προσπαθούμε εδώ και οκτώ χρόνια να δημιουργήσουμε ένα αντίστοιχο κλίμα στην Κύπρο. Οι σαράντα και πλέον εκδηλώσεις του Τμήματος Σχεδιασμού και Πολυμέσων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, τα δύο παγκόσμια συνέδρια, οι ουσιαστικές αλλαγές στο πανεπιστημιακό προπτυχιακό πρόγραμμα «Γραφικής Επικοινωνίας», η καθιέρωση του μεταπτυχιακού προγράμματος και η ίδρυση του «Ινστιτούτου Μελέτης και Έρευνας της Τυπογραφίας και της Οπτικής Επικοινωνίας» αποτελούν μερικά μόνο δείγματα της δραστηριότητάς μας. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσβατος αλλά είμαστε ταγμένοι σε αυτό που κάνουμε γιατί πιστεύουμε ότι κάποια μέρα θα δούμε μια διαφορετική, πολύ καλύτερη πραγματικότητα στο χώρο της τυπογραφίας και της οπτικής επικοινωνίας. Και σ’ αυτή την πραγματικότητα θα έχουμε βάλει κι εμείς το λιθαράκι που μας αναλογεί.
