2-4 Οκτωβρίου 2015
2ο Διεθνές Συνέδριο «Σημειωτικής & Οπτικής Επικοινωνίας»
«Η κουλτούρα της σαγήνης [η σαγήνη της κουλτούρας]»,
Το I LOVE GRAPHIC μιλά με τον κύριο Ευριπίδη Ζαντίδη, καθηγητή του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου, πρόεδρο του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών και πρόεδρο της Κυπριακής Ένωσης Σημειωτικής για το συνέδριο και γενικότερα τη γραφιστική.
Κύριε Ζαντίδη, έχετε μια μεγάλη πορεία στο χώρο της εκπαίδευσης, σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, σας βρίσκουμε καθηγητή στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ). Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον ώστε να ασχοληθείτε περισσότερο με την εκπαίδευση της γραφιστικής τέχνης σε αυτό το επίπεδο?
Είναι μάλλον αναμενόμενο να μαγευτεί κάποιος από το χώρο της εκπαίδευσης της Γραφιστικής κι από τις πλούσιες εμπειρίες που προσφέρει. Τα τελευταία 18 χρόνια που βρίσκομαι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, βιώνω την ανεξάντλητη μαγεία αυτών των εμπειριών κάθε ακαδημαϊκή χρονιά, όχι μόνο με τους φοιτητές στο Πανεπιστήμιο αλλά και κατά διαστήματα, μέσα από πρακτικές αναθέσεις σχεδιασμού στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Η Γραφιστική είναι μια ζωντανή επιστήμη η οποία συνδυάζει την ιστορική της προέλευση με τη θεωρία σχεδιασμού και τη δημιουργική εφαρμογή τους για τη μετάδοση μηνυμάτων, μετατρέποντας την προφορική γλώσσα σε οπτική: από τα έντυπα στις διεπαφές ψηφιακών μέσων μέχρι τη σήμανση για τις εξόδους κινδύνου δηλώνει παρούσα παντού. Μέσα από την εκπαίδευση διατηρεί κανείς συνεχή επαφή με αυτές τις γνώσεις και συνεισφέρει στην καλλιέργεια Γραφιστικής και Τυπογραφικής συνείδησης η οποία είναι άκρως απαραίτητη για τη βελτίωση της τοπικής οπτικής κουλτούρας και του πολιτισμού γενικά. Η εκπαίδευση της Γραφιστικής και η καλλιέργεια του πολιτισμού είναι αλληλένδετα.
Η ανάπτυξη, στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων στον τομέα των Γραφικών Τεχνών, έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι κατά την άποψή σας?
Η γραφιστική συνοδοιπόρος σε κάθε εξέλιξη
Για κάθε εποχή, ειδικά μετά την εφεύρεση της Τυπογραφίας και των κινητών στοιχείων το 1450 από τον Γουτεμβέργιο, οι Γραφικές Τέχνες προσλαμβάνουν εκρηκτικές διαστάσεις αφού με τη μαζική παραγωγή, την εξέλιξη της τεχνολογίας και των μέσων διάδοσης του γραπτού λόγου διευρύνονται οι επιλογές και τα εργαλεία εξειδικεύονται. Από την εμφάνιση των κινητών στοιχείων μέχρι τη σημερινή ψηφιακή εποχή, η Γραφιστική αγκαλιάζει ένα φάσμα εφαρμογών με έντονη τάση διεύρυνσης. Η παραδοσιακή εμφάνιση της σε δισδιάστατη έντυπη μορφή εξελίσσεται ψηφιακά σε τρισδιάστατη, προσαρμόζεται στον κυβερνοχώρο και ερευνάται σε εικονικά περιβάλλοντα, ολογράμματα κλπ. Σε οποιεσδήποτε συνθήκες βαδίζει η εξέλιξη της ανθρωπότητας, η Γραφιστική θα δηλώνει πάντα συνοδοιπόρος.
Ποια πρέπει να είναι η θεμελιώδης φιλοσοφία και μεθοδολογία η οποία θα πρέπει να διέπει σήμερα την κατάρτιση και εκπαίδευση των νέων γραφιστών προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τα θέματά τους, σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο?
Χωρίς καμία αμφιβολία, η γνώση της ιστορίας και θεωρίας της Γραφιστικής και της Τυπογραφίας, οι βασικές θεωρίες σχεδιασμού και σύνθεσης σε συνδυασμό με τη δημιουργική εννοιολογική σκέψη και την αισθητική για την παραγωγή πρακτικών αποτελεσμάτων, είναι κατά την άποψή μου τα βασικά συστατικά για την κατάρτιση και εκπαίδευση των νέων γραφιστών/τριών. Εννοείται βέβαια πως στη διαδικασία αυτή πρέπει να λαμβάνονται υπόψη θέματα τα οποία αφορούν σε κώδικες δεοντολογίας, ηθικής και αειφόρας συνείδησης καθώς και στην άρτια γνώση των σύγχρονων λογισμικών και παραδοσιακών εργαλείων παραγωγής γραφιστικού έργου, σε έντυπες ή ψηφιακές εφαρμογές.
Πως βλέπετε τη Γραφιστική στην Κύπρο? μπορούμε να μιλήσουμε για “κυπριακό” ντιζάιν?
Μακρύς ο δρόμος για το «κυπριακό ντιζάϊν»
Η σωστά δομημένη Γραφιστική στην Κύπρο ‘δίνει μάχες’ να εμφανιστεί, να υιοθετηθεί και να εκτιμηθεί όπως θα έπρεπε. ‘Γραφικοί’ πόλεμοι διεξάγονται καθημερινώς με πελάτες και διάφορους φορείς με τα γνωστά θέματα περί σκεπτικού, σχεδιασμού, αισθητικής, αμοιβής, χρόνου κλπ. Παρά την εμφάνιση τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Γραφιστικής από τη δεκαετία του 80, δυστυχώς η σημασία και η επιστημονικότητα η οποία τη χαρακτηρίζει δε γίνεται αντιληπτή ούτε υιοθετείται από το ευρύ κοινό γενικά, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί οπτική μόλυνση, ανεξέλεγκτα κακόγουστη αισθητική και το όλο έργο της που καλείται να εξυπηρετήσει να υποτιμάται. Πάρα ταύτα, κατά διαστήματα εμφανίζονται αξιόλογα έργα από πολύ καταξιωμένους γραφίστες/τριες και ενθαρρύνουν την όλη κατάσταση αλλά δυστυχώς δεν είναι αρκετά για να μιλήσουμε για ´κυπριακό ντιζάιν´. Το γεγονός όμως ότι το ίδιο το κράτος το 2004 επένδυσε στην εκπαίδευση των Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών ιδρύοντας το αντίστοιχο Τμήμα στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου αντανακλά το ότι η πολιτεία ενθαρρύνει, εκτιμάει και δίνει την απαραίτητη σημασία και αξία στη παιδεία και την εκπαίδευση της Γραφιστικής. Εύχομαι στο πέρασμα του χρόνου να αρχίσει να εδραιώνεται μια εγχώρια Γραφιστική φιλοσοφία, να αλλάξουν τα πράγματα και σιγά-σιγά να μιλήσουμε και για κυπριακό ντιζάιν. Μια καλή αρχή για παράδειγμα, θα μπορούσε να αποτελέσει ο προσδιορισμός και η εφαρμογή γραφιστικών προδιαγραφών και ελέγχου ποιότητας π.χ. σε λογότυπα δημοσίων χώρων, σε κρατικά έγγραφα, σημάνσεις κτηρίων κλπ.
Ανάμεσα στις κορυφαίες δουλειές γραφιστικής τέχνης ανά το παγκόσμιο, ήταν και η συμμετοχή σας με αφίσες στη μπιενάλε Μόσχας 2014 (Golden Bee Golden Bee – Moscow International Biennale of Graphic Design). Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για την επιτυχία σας αυτή?
Η Golden Bee της Μόσχας είναι μια πολύ καταξιωμένη έκθεση Γραφιστικής που ξεκινάει από το 1992 και έχει κατοχυρωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς σε θέματα οπτικής επικοινωνίας. Η συμμετοχή μου έγινε αποδεκτή ανάμεσα σε άλλα κορυφαία ονόματα και με τιμάει ιδιαίτερα αφού ακούγεται και εκπροσωπείται η Κύπρος σε ένα παγκόσμιο κάλεσμα γραφιστικής με κριτές όπως οι Reza Abedini, Jonathan Barnbrook, Eric Belousov, Mirko Ilic, Lech Majewski, Guta Moura Guedes και άλλες σημαντικές φυσιογνωμίες του χώρου.
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), είναι και η διοργάνωση του Semiotics & Visual Communication Conference CUT 2015. Ποιος είναι ο σκοπός του σεμιναρίου, σε ποιούς απευθύνεται και ποιος ο μελλοντικός του στόχος?
Το 2ο Διεθνές Συνέδριο Σημειωτικής και Οπτικής Επικοινωνίας που διεξάγεται από 2 έως 4 Οκτωβρίου 2015 στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου στη Λεμεσό, αποτελεί συνέχεια της προηγούμενης επιτυχημένης προσπάθειας η οποία διοργανώθηκε πριν από τρία χρόνια από το ΤΕΠΑΚ, και έχει ως στόχο τη διάδοση της επιστημονικής μελέτης και του σχεδιασμού για την Οπτική Επικοινωνία μέσα από το χώρο των σημείων. Με την προκλητική αλλά και προφητική θεματική «Η κουλτούρα της σαγήνης [η σαγήνη της κουλτούρας]», φιλοδοξεί να προβάλει την πολιτισμική διάσταση των επικοινωνιακών συστημάτων, γλωσσικών και μη. Μέσα στο σαγηνευτικό, μετα-οικονομικό περιβάλλον της κρίσης, οι σημειωτικές πτυχές και η ισχύς της «σαγήνης» στην οπτική επικοινωνία, προσπαθούν να πείσουν ή ακόμα και να χειραγωγήσουν το θεατή να δράσει θετικά ή αρνητικά, με επακόλουθο έναν χώρο όπου αναδεικνύονται ακραίες καταστάσεις και όπου τίθενται, περιστασιακά, ακόμη και ηθικά διλλήματα.
Η κουλτούρα της σαγήνης [η σαγήνη της κουλτούρας], ως μηχανισμός γοητείας και έλξης, χωρίς να έχει απαραίτητα σεξουαλική προέκταση, συναντάται συχνά σε στρατηγικές επικοινωνίας και προσέγγισης της μαζικής κουλτούρας και του λαϊκού πολιτισμού.
Σκοπός του συνεδρίου που συνδιοργανώνεται από την Κυπριακή Σημειωτική Ένωση, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών είναι να εξετάσει μέσα από τη σημειωτική προσέγγιση τον τρόπο με τον οποίο γλωσσικά (κείμενο/τυπογραφία), μη γλωσσικά (εικόνα), ηχητικά και κινησιολογικά σημεία συνεργούν για τη σύνθεση ‘σαγηνευτικών’ μηνυμάτων στην οπτική επικοινωνία, και θέτουν ερωτήματα του τύπου ‘ποιος είναι ο σαγηνευτής’ και ‘ποιοι σαγηνεύονται από τα πολυσημειωτικά/πολυτροπικά μηνύματα’. Με συμμετοχή επιστημόνων (σημειολόγων, επικοινωνιολόγων και ειδικών στην οπτική επικοινωνία) από 14 χώρες και με κεντρικούς ομιλητές καταξιωμένους σημειολόγους από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία και την Ελλάδα, το συνέδριο φιλοδοξεί να τοποθετήσει για τρεις ημέρες την Κύπρο στο επίκεντρο των επιστημονικών διεργασιών για τη σημειωτική και την οπτική επικοινωνία και την επιστημονική τους μελέτη, θεωρητική και εφαρμοσμένη στοχεύοντας στη δημιουργία ενός διαχρονικού θεσμού. Απευθύνεται σε ακαδημαϊκούς, ερευνητές, σχεδιαστές και σε οποιοδήποτε ενδιαφέρεται για θέματα Σημειωτικής και Οπτικής Επικοινωνίας και μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του συνεδρίου www.icsvc–conference.com
Σημαντική είναι και η έκθεση αφίσας που διοργανώνεται στα πλαίσια του Semiotics & Visual Communication Conference CUT 2015. Τι είναι η κύρια θεματολογία της έκθεσης και ποια ήταν τα κριτήρια για τη συμμετοχή?
Για πρώτη φορά, το συνέδριο φιλοξενεί έκθεση με 23 αφίσες από καταξιωμένους σχεδιαστές, οι οποίοι ερμηνεύουν γραφιστικά τη θεματική του συνεδρίου «Culture of Seduction [the seduction of culture]», «Η σαγήνη της κουλτούρας [η κουλτούρα της σαγήνης]». Η αντιπαραβολή και η συνύπαρξη της επιστημονικής έρευνας με το γραφιστικό σχεδιασμό αποτελεί βήμα για διάλογο και περεταίρω διερεύνηση στο ευρύτερο πεδίο της Οπτικής Επικοινωνίας. Τα κριτήρια για τη συμμετοχή, μετά από το open call/ανοικτό κάλεσμα που έγινε στην ιστοσελίδα, ήταν η ανάπτυξη σκεπτικού και η συνάφια του με τη θεματολογία, καθώς και η επιλογή της κατάλληλης γραφιστικής ερμηνείας για τη μέγιστη απόδοση του.
Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 2 έως τις 16 Οκτωβρίου 2015, στο αίθριο έξω από τις αίθουσες διεξαγωγής των ανακοινώσεων του συνεδρίου, στο Κτίριο Τάσσος Παπαδόπουλος του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, στη γωνία των οδών Θέμιδος και Ιφιγενείας, στη Λεμεσό.
Τη διοργάνωση της έκθεσης στηρίζουν το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών, τα Ερευνητικά Εργαστήρια του Τμήματος (ΣΟΕ και ΕΕΓΓΕ), Η Κυπριακή Σημειωτική Ένωση, η United Designs Alliance, το τυπογραφείο Laser Graphics και το «The Copy Shop».
