Συνέντευξη | Έλενα Γεωργιάδου
Στις περισσότερες χώρες, τα πνευματικά δικαιώματα είναι τα νομικά θεσπισμένα δικαιώματα που αποβλέπουν στην προστασία πρωτότυπων έργων πνευματικής δημιουργίας. Κατά κανόνα, αν δημιουργήσετε ένα τέτοιου είδους έργο, αποκτάτε πνευματικά δικαιώματα από τη στιγμή που θα το δημιουργήσετε. Τι γίνεται όμως στο χώρο της γραφιστικής και γενικά της διαφήμισης? Ποια είναι η σημασία της καταχώρισης, για παράδειγμα ενός λογοτύπου, για μια εταιρεία και ποιοι είναι οι κίνδυνοι σε περίπτωση που δεν καταχωρηθεί? Ποια είναι τα δικαιώματα που έχει ο δημιουργός? Όλα αυτά και άλλα, θα μας τα αναλύσει ο δικηγόρος, κύριος Μαρίνος Κλεάνθους, ο οποίος εξειδικεύεται στην προστασία και ανάπτυξη των πνευματικών δικαιωμάτων τόσο στην Κύπρο αλλά και στο εξωτερικό.
Τι είναι το IP Cyprus;
Το IP CYPRUS είναι ένα δικηγορικό γραφείο που ασχολείται με την προστασία και ανάπτυξη των πνευματικών και βιομηχανικών δικαιωμάτων στην Κύπρο, την ΕΕ και το εξωτερικό.
Tα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο ακούμε την φράση “κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων”. Τι ακριβώς εννοούμε με την φράση αυτή?
Η προστασία της καινοτομίας, της δημιουργικότητας και των πρωτότυπων προϊόντων και υπηρεσιών επαφίεται στον κάθε ενδιαφερόμενο. Εάν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι , οι δημιουργοί, οι καλλιτέχνες και επιχειρηματίες δεν φροντίσουν να προστατέψουν τα δικαιώματά τους, τότε είναι εκτεθειμένοι. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, οι ενδιαφερόμενοι στην Κύπρο αντιλαμβάνονται την σημασία της προστασίας των πνευματικών και βιομηχανικών τους δικαιωμάτων και λαμβάνουν τα μέτρα τους. Ανάλογα από το είδος του έργου που θέλουμε προστασία, θα πρέπει να ακολουθηθεί και διαφορετική διαδικασία κατοχύρωσης.
Ποια είναι η σημασία της καταχώρισης ενός λογοτύπου για μια εταιρεία και ποιοι είναι οι κίνδυνοι σε περίπτωση που δεν καταχωρηθεί ?
Ένα λογότυπο από μόνο του δεν δίδει προστασία στον ιδιοκτήτη. Γι αυτό και θα πρέπει να προστατεύεται ως «εμπορικό σήμα» (trademark).Η προστασία θα πρέπει να γίνεται στη χώρα που εμφανίζεται το σήμα. Εάν το λογότυπο δεν προστατευθεί, τότε είναι εκτεθειμένο και μπορεί οποιοσδήποτε τρίτος να το κλέψει . Μόνο ο ιδιοκτήτης ενός εγγεγραμμένου εμπορικού σήματος μπορεί να αποτρέψει κάθε χρήση του σήματός του (του ίδιου ακριβώς σήματος ή ακόμη και κάθε σήματος που είναι παρόμοιο ή σχεδόν ίδιο με τα αρχικό) , να ελέγχει την χρήση του σήματός του στο διαδίκτυο και γενικότερα να εκμεταλλεύεται το λογότυπό του όπως κάθε άλλη ιδιοκτησία του.
Γιατί είναι σημαντικό να κατοχυρώνονται τα πνευματικά δικαιώματα;
Τα πνευματικά δικαιώματα έχουν άμεση σχέση με την καινοτομία και την πρωτοτυπία. Δημιουργούνται μετά από κόπο, δημιουργικότητα και χρόνο. Αρκετές φορές, είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος τον χρόνο και την δεξιότητα που αφιέρωσε ένας δημιουργός για να υλοποιήσει ένα λογότυπο. Αποτελούν δημιουργία του μυαλού και θα πρέπει να κατοχυρώνονται, διαφορετικά αποτελούν εύκολη λεία σε κάθε επίδοξο επιθυμεί εύκολα, γρήγορα και χωρίς κόστος να τα εκμεταλλευτεί.
Ένα μεγάλο ζήτημα που δημιουργείτε στο χώρο της διαφήμισης, είναι με τις περιπτώσεις εργασιών και τα γνωστά “πορτφόλια” γραφιστών, οι οποίοι δουλεύουν σε διαφημιστικά ή δημιουργικά γραφεία. Για παράδειγμα μια καταχώριση σε περιοδικό, που σχεδιάζει ένας γραφίστας που δουλεύει σε ένα τέτοιο γραφείο, τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στις εταιρείες ή στον ίδιο τον σχεδιαστή?
Η ευρωπαϊκή και κυπριακή νομοθεσία ορίζει πως τα πνευματικά δικαιώματα για κάθε έργο δημιουργεί ένας εργαζόμενος, ανήκουν στον εργοδότη του, εκτός εάν υπάρχει διαφορετική γραπτή πρόνοια στο συμβόλαιό του. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης μπορεί να εκμεταλλευτεί, τροποποιήσει, πολλαπλασιάσει και αξιοποιήσει όλα τα έργα των υπαλλήλων του, ελεύθερα και χωρίς να χρειάζεται οποιαδήποτε συγκατάθεση.
Την ίδια στιγμή, όμως, κάθε δημιουργός έχει το δικαίωμα να αναφέρεται παντού ως ο δημιουργός των έργων του. Επομένως, όπου εμφανίζονται οι δημιουργίες του, θα πρέπει να γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στο όνομά του. Επομένως, ανεξάρτητα από το εάν τελικά όσα δημιουργεί «του ανήκουν», ο δημιουργός έχει κάθε δικαίωμα να παρουσιάζει τις εργασίες του (στα πλαίσια προβολής του πορτφόλιό του).
Ποια είναι η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να καταχωρίσει μια δουλειά / σχέδιο του?
Κάθε εργασία ενδέχεται να καλύπτεται από τους κανόνες του copyright, των εμπορικών σημάτων ή/και των βιομηχανικών σχεδίων. Γι αυτό καλό είναι ανάλογα από τις ανάγκες και τα δεδομένα της κάθε εργασίας, να γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος προκειμένου να κατοχυρώνονται τα επί μέρους δικαιώματα. Στην Κύπρο, αρμόδιο γραφείο είναι το Τμήμα Διανοητικής Υπηρεσίας στον Έφορο Εταιρειών.
Τι πρέπει γνωρίζουν σήμερα οι Κύπριοι επιχειρηματίες/ διαφημιστές για τα πνευματικά τους δικαιώματα και ποιες είναι οι υποχρεώσεις των διαφημιστών \ γραφιστών απέναντι στους πελάτες τους, για την καταχώρισή των σχεδίων που προωθούν σε αυτούς;
Λόγω του γεγονότος ότι «στα πνευματικά δικαιώματα όλα θα πρέπει να ορίζονται γραπτώς», οι ενδιαφερόμενοι καλό θα ήταν να έχουν γραπτές συμφωνίες που –ανάμεσα στα άλλα- να διέπουν την ιδιοκτησία των πνευματικών δικαιωμάτων των έργων τους. Σε αντίθετη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να βρεθούν προ εκπλήξεως. Αρκετές φορές ένας πελάτης μπορεί να «κλέψει» κάποια προσχέδια ενός σχεδιαστεί και να τα χρησιμοποιήσει κάνοντας διακοσμητικές αλλαγές, χωρίς να έχει την άδεια/ συγκατάθεση του δημιουργού . Άλλες φορές, γίνεται μια διαφήμιση ενός προϊόντος χωρίς προηγουμένως να έχει γίνει η προστασία του προϊόντος, με αποτέλεσμα κάποιοι τρίτοι να το κλέβουν και οι ιδιοκτήτες να τρέχουν εκ των υστέρων. Γι’ αυτό είναι καλό όλα να γίνονται συντονισμένα και σύμφωνα με την νομοθεσία.
Πού βρίσκεται η Κύπρος σήμερα όσον αφορά στην θέσπιση νόμων και κανονισμών για τα πνευματικά τους δικαιώματα;
Η Κύπρος, ως χώρα μέλος της ΕΕ δίνει πλήρη προστασία στα δικαιώματα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η προστασία είναι περισσότερο ευθύνη των ενδιαφερόμενων, αφού εκείνοι έχουν την ευθύνη να είναι προνοητικοί και να λαμβάνουν τα μέτρα τους.
Η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο ανήκει στο κύριο Μαρίνο Κλεάνθους.
